Çocuk Hakları ve Çocuk İstismarı

Merhabalar, ben Klinik Psikolog Hikmet Yavaş. Günümüzün en korkutucu rüyası yani çocuk istismarı hakkında bu yazımı siz değerli okuyucular için paylaşmak istedim. Çocuk istismarı nedir? Duygusal, fiziksel ve cinsel istismar olarak incelenen bu çok geniş yelpazeli konuyu daha çok ''cinsel istismar'' olgusunu ele alarak anlatmak istedim. Cinsel istismar; kısmen, çocuğun fiziksel yakınlık ve şefkat ihtiyacını kullanarak onu baştan çıkarmaya ve ikna etmeye, eğer çocuk failin taleplerini yerine getirmeyi reddederse kısmen de tehdit ve şiddete dayanır.  

Failler, genelde çocuğun yakın çevresindendir. Çocuğun istismarı başkalarına açıklamasını engelleyecek şekilde aklını çelerek uzun vadeli bir stratejik plan geliştirirler, boyun eğen çocuk kendisini kötü, değersiz ve suçlu hisseder. Failler bir kural olarak, kendilerini masum hisseder ve vicdani bir rahatsızlık duymazlar. Cinsel içerikli oyunlar çocuğa tamamen normalmiş gibi sunulur. Çocuğun algısı bozulup saptırılır ve hakiki duygularının dışına çıkmaya ikna edilir. Fail, çocukta anlayış ve acıma uyandırır, bunu yalvararak ve başka ikna edici araçlar kullanarak (para, hediyeler, gizlilik yemini vb.) başarır ve böylece çocukta suçluluk duygusu uyandırır. İstismarcı, çocuğu bir yalancı veya hasta olarak suçlar. Kendini haksız suçlamaların kurbanı olarak sunar. Olayla ilgilenen otoriteleri tehdit etmeye başlar. Gerçekleri çarpıtır ve çocuk tarafından baştan çıkarıldığını iddia eder. Mahkemede suçlu bulunduktan sonra bile kendilerini temize çıkaracak bahaneler sunarlar; olay sırasında alkolün etkisindedirler, hiç şiddet kullanılmamıştır, hayat koşulları kötüdür, yetişkin kadınlardan korkmaktadırlar, hatta çocuğun kendisi cinsel içerikli oyunlar oynamak istemiştir.

Peki, yetişkinler, korumaları altında bulunan çocukları cinsel tacizden, istismardan korumak için ne yapmalı? Çocuğa neler öğretmeliyiz?

• Tanıdığımız biri olsa bile, biri seni evine davet ederse mutlaka bize haber vermelisin.
• Birinin sana vereceği şeker, oyuncak gibi hediyeleri bizden habersiz kabul etmemelisin.
• Anne babadan izinsiz hiçbir yere gitmemelisin.
• Vücudun sana aittir ve onu korumak senin hakkındır.
• Tanıdığımız biri bile olsa kimse sen istemeden seni öpme, kucaklama, sarılma, dokunma hakkına sahip değildir.
• Seni rahatsız eden, korkutan, üzen her davranışı bize anlatmalısın.
• Kalabalık bir yerde seni rahatsız eden ya da korkutan biri olursa çığlık atıp, oradan uzaklaşmaya çalışmalısın.
• Dudaklarımız, göğüslerimiz, popomuz, bacak aramız vücudumuzun özel bölgeleri olup, buralara bakmaya ve dokunmaya anne dışında kimsenin hakkı yoktur. Böyle bir istekle karşılaşırsan kimseye izin vermemelisin.

     Çocuğunuzda şu belirtiler var ise ebeveyn olarak cinsel istismardan şüphelenmelisiniz.

• Çocuğunuz oyuncaklara, farklı objelere, yetişkinlere ya da diğer çocuklara, yaşına uygun olamayan cinsellik içeren davranışlar sergiliyorsa.
• Son zamanlarda müstehcen bir dil kullanıyorsa.
• Saldırgan bir tutum,  öfke nöbetleri geliştiyse.
• Uyku sorunları yaşıyor sık sık kâbuslarla uyanıyorsa.
• Suçluluk duygusuna kapıldıysa.
• Davranış ve huy değişimi oldu, içine kapandı, ketum bir hal aldı ise.
• Yatağını ıslatma, kakasını kaçırma, tırnak yeme gibi regresyon belirtileri gösteriyorsa.
• Güvensiz ve korkulu davranıyor, yanınızdan ayrılmak istemiyorsa.
• İştahsızlık, bulantı, karın ağrısı gibi somatik belirtiler gösteriyor, yeme alışkanlıkları değiştiyse.
• Belli yer ya da kişilere karşı anlamlandıramadığınız ani korku gösteriyorsa.
• Okula gitmeyi reddediyor ya da okul başarısı düştüyse.
• Üzerini giyip çıkarırken sorun çıkarıyorsa.
• Açıklayamadığı para ve hediyeler buluyorsanız.
• Cinsel organların etrafında kızarıklık, morluk tespit ettiyseniz ya da bu bölgelerde ağrıdan şikâyet ediyorsa.

Bu belirtiler cinsel istismara spesifik olmayıp, farklı psikolojik rahatsızlıklarda da görülmekle birlikte, cinsel istismar mutlaka akla getirilmelidir.

Kız çocuklar cinsel istismara uğradıklarında aşağılık duygusu ve kendine zarar verme eylemlerine girişirken, erkek çocukları saldırganlık, uyku bozukluğu ve içine kapanma şeklinde psikolojik etkileri daha sık gösterirler.

Çocuk Hakları Sözleşmesinin 1. maddesinde; çocuğa uygulanabilecek olan kanuna göre daha erken yaşta reşit olma durumu hariç on sekiz yaşına kadar her insan ''çocuk'' sayılır. Eğer olay cinsel istismar ise, fail ya da kurbandan münferit, bir toplum problemi haline gelmesi mümkündür. Öyle ki çocukların sorumluluğu öznelleştirilemez bir konu olup, artık toplumsal bir sorun olur!

Her birimizin geleceği bütün çocuklar için yegâne görevimiz ''bilinçlenme ve bilinçlendirme'' olmalıdır.

Bir Çin atasözü der ki:

Bütün dünya üzerinde tek bir güzel çocuk vardır. Bütün anneler de ona sahiptir.    

Saygılarımla